เอกมัคคกถา

[1747] สกวาที สามัญญผล 4 ทำให้แจ้งได้ด้วยอริยมรรคอัน
เดียว หรือ ?
ปรวาที ถูกแล้ว.
ส. เป็นความประชุมแห่งผัสสะ 4 ฯลฯ แห่งปัญญา 4
หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. สามัญญผล 4 ทำให้แจ้งได้ด้วยอริยมรรคอันเดียว
หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. ด้วยโสดาปัตติมรรค หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. ด้วยสกทาคามิมรรค ฯลฯ ด้วยอนาคามิมรรค หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. ด้วยมรรคไหน?
ป. ด้วยอรหัตมรรค.
ส. ละสักกายทิฏฐิ วิจิกิจฉา สีลัพพตปรามาส ได้ด้วย
อรหัตมรรค หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. ละสักกายทิฏฐิ วิจิกิจฉา สีลัพพตปรามาสได้ด้วย
อรหัตมรรค หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.

ส. พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสการละสัญโญชน์ 3 ว่า
โสดาปัตติผล มิใช่ หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. หากว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสการละสัญโญชน์
3 ว่า โสดาปัตติผล ก็ต้องไม่กล่าวว่า ละสักกายทิฏฐิ วิจิกิจฉา สีลัพพต-
ปรามาสได้ด้วยอรหัตมรรค.
ส. ละกามราคะอย่างหยาบ พยาบาทอย่างหยาบได้ด้วย
อรหัตมรรค หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ส. ละกามราคะอย่างหยาบ พยาบาทอย่างหยาบได้ด้วย
อรหัตมรรค หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสความเบาบางแห่งกามราคะ
และพยาบาทว่า สกทาคามิผล มิใช่หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. หากว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสความเบาบางแห่ง
กามราคะและพยาบาทว่า สกทาคามิผล ก็ต้องไม่กล่าวว่า ละกามราคะ
อย่างหยาบ พยาบาทอย่างหยาบได้ด้วยอรหัตมรรค.
ส. ละกามราคะอย่างละเอียด พยาบาทอย่างละเอียดได้
ด้วยอรหัตมรรค หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯ ล ฯ
ส. ละกามราคะอย่างละเอียด พยาบาทอย่างละเอียดได้

ด้วยอรหัตมรรค หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสการละกามราคะและพยาบาท
โดยไม่มีส่วนเหลือว่า อนาคามิผล มิใช่หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. หากว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสการละกามราคะ
พยาบาทโดยไม่มีส่วนเหลือว่า อนาคามิผล ก็ต้องไม่กล่าวว่า ละกามราคะ
อย่างละเอียด พยาบาทอย่างละเอียดได้ด้วยอรหัตมรรค.
[1748] ป. ไม่พึงกล่าวว่า สามัญญผล 4 ทำให้แจ้งได้ด้วยอริย-
มรรคอันเดียว หรือ ?
ส. ถูกแล้ว.
ป. โสดาปัตติมรรค พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงให้เกิดแล้ว
หรือ ?
ส. ถูกแล้ว.
ป. พระผู้มีพระภาคเจ้าเป็นพระโสดาบัน หรือ ?
ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
ป. สกทาคามิมรรค ฯล อนาคามิมรรค พระผู้มีพระ-
ภาคเจ้าทรงให้เกิดแล้ว หรือ ?
ส. ถูกแล้ว.
ป. พระผู้มีพระภาคเจ้าเป็นพระอนาคามี หรือ ?
ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
[1749] ส. พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงทำให้แจ้งซึ่งสามัญญผล 4

ด้วยอริยมรรคอันเดียว แต่พระสาวกทั้งหลายทำให้แจ้งสามัญญผล 4
ด้วยอริยมรรค 4 หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. พระสาวกเห็นธรรมที่พระผู้มีพระภาคเจ้ามิได้เห็น
บรรลุธรรมที่พระผู้มีพระภาคเจ้ามิได้บรรลุ ทำให้แจ้งธรรมที่พระผู้มี-
พระภาคเจ้ามิได้ทำให้แจ้ง หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
เอกมัคคกถา จบ

อรรถกถาเอกมัคคกถา

ว่าด้วย อริยมรรคอันเดียว

บัดนี้ ชื่อว่าเรื่องอริยมรรคอันเดียว. ในเรื่องนั้น ชนเหล่าใดมี
ความเห็นผิดดุจสัทธินิกายอันธกะและอุตตราปถกะบางพวกเหล่านั้น
นั่นแหละว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าเป็นพระโสดาบัน เป็นพระสกทาคามี
เป็นพระอนาคามีและทำให้แจ้งซึ่งพระอรหันต์ แล้วก็ทำให้แจ้งซึ่งผล 4
ด้วยอริยมรรคเดียวเท่านั้น ด้วยอำนาจความรักในพระผู้มีพระภาคเจ้า
ผู้เป็นพระพุทธเจ้าโดยไม่พิจารณา ดังนี้ คำถามของสกวาทีหมายถึง
ชนเหล่านั้น คำตอบรับรองเป็นของปรวาที. ลำดับนั้น สกวาทีจึงกล่าว
คำว่า เป็นความประชุมแห่งผัสสะ 4 เป็นต้นเพื่อท้วงด้วยความสามารถ
แห่งธรรมทั้งหลายอย่างละ 4 มีผัสสะ 4 เป็นต้นที่เกิดขึ้นกับผลทั้ง 4
โดยรวมเป็นอันเดียวกัน.
คำว่า ด้วยโสดาปัตติมรรค เป็นต้น สกวาทีกล่าวเพื่อถามว่า